Teodor V. Adorno
Teodor V. Adorno (1903 – 1969) био je nemački filozof, sociolog, muzikolog i kompozitor koji je dao značajan doprinos razvoju kritičke teorije, kao i dijalektičkom, interdisciplinarnom i istorijskom pristupu razmišljanju i pisanju. Zajedno sa Horkhajmerom definisao je filozofsku orijentaciju Frankfurtske škole i bio radikalni kritičar savremenog Zapadnog društva, ali i pozitivističkog, empirijskog, naučno-filozofskog diskursa. Žestoko je kritikovao Karla Popera i filozofiju egzistencije Martina Hajdegera, pokušavajući da svoju misao pozicionira između dva ekstrema – redukcionističkog metoda i utemeljene totalizirajuće metafizike. Njegova dela iz epistemologije, etike i socijalne filozofije, kao i ona iz estetike, muzikologije i teorije kulture ostavila su snažan uticaj na kasnije postmodernističke filozofe i teoretičare. Iz pozicije marksizma ali i novohegelijanizma, vodeći računa i o Frojdovoj psihoanalizi neumoljivo je secirao građansko društvo, smatrajući da su se prelaskom na monopolni kapitalizam međuljudski odnosi sveli na puki privid; individualni život postao je puka funkcija objektivnih sila koje upravljaju masovnim društvom; individualna sfera svela se na fiktivno područje potrošnje. Prema Adornu pojedinci se u takvom sistemu otuđuju, a društveni odnosi dehumaniziraju, kultura se svodi na »industriju kulture«, a nauka biva podređena profitu i postaje oruđe vlasti nad stvarima i ljudima.
Njegove studije prekinulo je izgnanstvo od strane nacista, te je proveo više od decenije u Oksfordu i Sjedinjenim Američkim Državama, gde je bio anažovan u avangardnim sociološkim projektima (Radio Research Project) i u istraživanju autoritarne ličnosti. Godine 1949. vratio se u Frankfurt gde je obavljao dužnosti profesora filozofije i sociologije na Frankfurtskom univerzitetu kai i dužnost direktora Instituta za socijalno istraživanje.
Najznačajnija dela Teodora Adorna prevedena su na srpski i hrvatski jezik: Dijalektika prosvjetiteljstva (1947), Filozofija nove muzike (1949), Minima moralia (1951), Žargon autentičnosti (1964), Negativna dijalektika (1966), Tri studije o Hegelu (1968), Estetička teorija (1970). Fakultet za medije i komunikacije je 2019. godine objavio njegov