Ukroćeni virtuoz

Opis

Knjiga predstavlja novo tumačenje kritičke recepcije virtuoziteta u instrumentalnoj umetničkoj muzici Evrope prvom polovinom XIX veka, koja je za svega par decenija prešla put od neproblematičnog prihvatanja ili čak slavljenja, do sve većeg podozrenja, čak i otvorenog neprijateljstva 30-ih i 40-ih godina XIX veka u brojnim kritikama tada vodećih virtuoza, kao i virtuoziteta uopšte. To neprijateljstvo ovde se tumači iz ugla tadašnje estetike, estetike muzike, kao i promišljanja subjekta u nemačkoj filozofiji oko 1800. godine. Virtuozitet, kao čista telesna izvedba koja preti da zaseni muzički tekst ili mu se, u slučaju improvizacije, uopšte i ne obraća, nailazio je na sve veću omrazu kritičarâ usled nespojivosti s novim filozofskim poimanjem muzike kao apstraktne, autonomne, netelesne, metafizičke umetnosti zasnovane na muzičkom delu kao tekstu.

O autoru

Žarko Cvejić je muzikolog koji se u svom naučno-istraživačkom radu bavi kritičkom recepcijom evropske instrumentalne umetničke muzike prve polovine i sredine 19. veka kroz prizmu tadašnje estetike i filozofije muzike.

Sadržaj

UVOD / 5
Pregled postojeće naučne literature o recepciji virtuoziteta / 9
Tumačenje sedkundarne literature i korak dalje / 19
Okviri, izvori i metodologija / 24
Kratak pregled poglavljâ / 37

POGLAVLJE I. MUZIKA U FILOZOFIJI OKO 1800. GODINE / 41
Uspon muzike, potčinjeni subjekt i razum u povlačenju:
rani nemački romantičari, Šeling i Šopenhauer / 45
Transcendentalna sloboda i muzika kao „prijatna umetnost“: Kant i Fihte / 59
Prevazilaženje muzike na putu ka slobodi i aspolutnom znanju: Hegel / 73

POGLAVLJE II. VIRTUOZITET U IZVEDBI / 83
„Ne samo vešt virtuoz“, već „umetnik“:
opšti stavovi o instrumentalnom virtuozitetu u novinarskoj kritici XIX veka / 83
„Idealnosti“ i „životinjska raspoloženja“: potcenjivanje izvedbe u korist komponovanja u kritici instrumentalnog virtuoziteta XIX veka / 88
Samo mrtav virtuoz je dobar virtuoz: od virtuoziteta do „interpretacije“ / 93
Heroji i šarlatani, demoni i čudovišta: zahtevi i rizici originalnosti I / 100
Kako biti savršen virtuoz, a ne automat: nedostižni pojam izražajnosti / 111
Smrtni neprijatelj izražajnosti: virtuozna tehnika / 118
Pali anđeli muzike: moralističke kritike virtuoziteta / 121

POGLAVLJE III. VIRTUOZITET U KOMPONOVANJU / 125
„Puka zabava za golicanje ušiju“ i nemačka “metafizička razmatranja”:
pregled opšte estetike muzike u novinarskoj kritici instrumentalnog virtuoziteta
od 1815. do 1850. / 126
„Pravi Sarmat“ i njegova „prkosna originalnost“: zahtevi i rizici originalnosti II / 130
Ljudsko i mehaničko u komponovanju: „izražajnost“ i virtuozna tehnika / 137
„Neophodnost posedovanja plana“: virtuozitet i struktura oblika / 142
„Vesele tričarije“ i „dostojanstveni oblici“: recepcija virtuoznih žanrova / 163
„Snažne zamisli“ i „moćni okviri“: virtuozitet u komponovanju i kanon u nastanjanju / 174

POGLAVLJE IV. ROD I KRITIČKA RECEPCIJA VIRTUOZITETA / 179
Vojskovođe, junaci i bogovi: virtuozitet kao herojska hiper-muškost / 186
Počasna muškost i sumnjiva vrednost „ženskih čari“: kritička recepcija virtuoskinja / 195
Sumnjiva muškost i nečasna feminizacija: prizvuci mizoginije u kritičkoj recepciji Šopena / 212

ZAKLJUČAK / 219

DODATAK I:
Spisak vodećih virtuoza na violini i klaviru 1815–1850. / 223
DODATAK II:
Spisak leksikona i enciklopedija navođenih u uvodu / 227
DODATAK III:
Spisak napisa navođenih iz odabranih muzičkih časopisa XIX veka / 229

BIBLIOGRAFIJA / 241

Impresum

Edicija: Nova humanistika
Grafičko oblikovanje: Aleksa Milanović, Nataša Teofilović

Obim: 264 strane
Format: 16,5 x 23,5 cm
Povez: meki

Godina izdanja: 2016.
ISBN 978-86-87107-66-3